اگر یک دهه پیش اتحادیه اروپا واکنش محکمی به جنگ روسیه در گرجستان نشان می‌داد، الحاق کریمه به خاک روسیه عملی نمی‌شد.
این دیدگاه گئورگ مچدلیشویلی، کارشناس گرجستان در اتاق فکر کاتهام هاوس است. او در گفتگو با یورونیوز اعلام کرد که غرب با بخشش روسیه، او را به درگیری در اوکراین تشویق کرده است.
جنگ مرگبار روسیه و گرجستان در منطقه اوستیای جنوبی روی داد؛ جایی که میان جدایی‌طلبان طرفدار روسیه و دولت مرکزی گرجستان درگیری‌هایی روی داده بود. این جنگ در ۸ اوت سال ۲۰۰۸ میلادی آغاز شد و پنج روز ادامه یافت.
دلایل وقوع جنگ
ارتش سرخ شوروی در سال ۱۹۲۱ میلادی به گرجستان حمله کرد و آن را بخشی از خاک خود خواند. در آن زمان اوستیای جنوبی متهم به پیوستن به شوروی و همکاری با کرملین شد.
با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در دهه ۹۰ میلادی گرجستان اعلام استقلال کرد و در پی آن اوستیای جنوبی نیز پس از درگیری‌هایی خونین با دولت مرکزی این کشور، جدایی و استقلال از گرجستان را اعلام کرد. این اعتقاد وجود دارد که برخی از چهره‌های قدرتمند در داخل ارتش روسیه که از فروپاشی شوروی ناخشنود بودند، اوستیای جنوبی را با هدف تضعیف گرجستان و انتقام از جدایی این کشور از شوروی، تشویق به استقلال کرده بودند.
پس از اعلام استقلال، این منطقه برای سه سال دچار درگیری‌های خونین شد تا اینکه در نهایت روسیه، اوستیای جنوبی و گرجستان توافق آتش‌بسی را در سال ۱۹۹۲ میلادی امضا کردند و با این کار آرامشی نسبی بر منطقه حاکم شد. این وضعیت تا انتخابات سال ۲۰۰۴ میلادی ادامه داشت یعنی زمانی که میخائیل ساکاشویلی که خواستار بازگشت دوبارۀ اوستیای جنوبی به سرزمین اصلی گرجستان بود، به ریاست جمهوری رسید.
با وجود اصرار رئیس جمهور، این ایده دو سال بعد با برگزاری همه‌پرسی در اوستیای جنوبی رد شد.
گرجستان که از روابط روسیه و اوستیای جنوبی ناراحت بود خواستار عضویت در ناتو همچنین اتحادیه اروپا شد؛ درخواستی که مسکو بشدت با آن مخالفت کرد. این اتفاقات باعث افزایش تنش‌ها میان دو کشور در سال ۲۰۰۸ میلادی شد و هر دو کشور دیگری را به آماده سازی ارتش برای درگیری متهم کردند.
در اوت ۲۰۰۸ میلادی جنگ میان جدایی‌طلبان و نیروهای دولت مرکزی گرجستان آغاز شد که اوج آن در نیمه شب ۷ اوت بود؛ زمانی که دولت مرکزی گرجستان با حملات همزمان هوایی و زمینی، تسخینوالی شهر اصلی اوستیای جنوبی را هدف گرفت.
در واکنش به این حملات، تانکهای روسیه به بهانۀ حمایت از شهروندان روس، وارد اوستیای جنوبی شدند؛ بسیاری از ساکنان اوستیای جنوبی گذرنامه روسی داشتند.
روس‌ها در مدت کوتاهی کنترل این منطقه را در دست گرفتند و ارتش گرجستان را از اوستیای جنوبی بیرون راندند. آنها حتی به حومه شهر تفلیس پایتخت گرجستان نیز حمله کردند.
تلفات جنگ روسیه و گرجستان
بنا بر داده‌های اتحادیه اروپا در جریان این جنگ پنج روزه ۸۰۰ نفر کشته شدند. این جنگ ۱۷۰۰ زخمی و ۱۲۰ هزار آواره نیز برجای گذاشت.
به گزارش دیده بان حقوق بشر نیز نیروها در همه طرفهای درگیری بارها قوانین جنگ را نقض کرده‌اند. حتی پس از پایان این جنگ نیروهای اوستیای جنوبی روستاهای گرجستان را عمدا و بطور سازماندهی شده خراب می‌کردند.
بنا بر گزارش مستقل یکی از کمیسیون‌های اتحادیه اروپا نیز اگرچه گرجستان آغازگر جنگ با مسکو بوده اما مسکو از سالهای پیش اقدامات تحریک‌آمیز در این منطقه را آغاز کرده بود و در این جنگ نیز واکنشی بسیار شدیدتر از حد متعارف داشته است.
پس از پایان جنگ چه روی داد؟
پس از برقراری آتش‌بس در ۱۲ اوت ۲۰۰۸ میلادی، روسیه استقلال اوستیای جنوبی و آبخازیا، دیگر منطقه گرجستان را به رسمیت شناخت؛ اقدامی که از سوی کمتر کشوری در جهان استقبال شد. این کار منجر به قطع روابط دیپلماتیک مسکو و تفلیس نیز شد.
حاصل این جنگ، نابودی اقتصاد اوستیای جنوبی بود که این نابسامانی همچنان نیز وجود دارد.
به گفته گئورگ مچدلیشویلی کارشناس گرجستان در اتاق فکر کاتهام هاوس، اوستیای جنوبی در حال حاضر از لحاظ اقتصادی کاملا وابسته به اقتصاد روسیه است و با توجه به فساد گستردۀ مالی، پولی که از روسیه به منطقه اختصاص می‌یابد نیز درنهایت به دست مردم نمی‌رسد.
این جنگ همچنین تاثیراتی عمیق بر سیاست گرجستان گذاشت. گئورگ مچدلیشویلی می‌گوید: «از پیامدهای منفی جنگ اینکه به دلیل حساسیتهای امنیت ملی، انعطاف‌پذیری حکومت گرجستان در مقابل هرگونه مخالفتی در این کشور بسیار کم شد. فرصت های گفتگوهای سیاسی از بین رفت و مخالفان به حاشیه رانده شدند. هرکسی به دولت ساکاشویلی انتقاد می کرد نیز به همکاری با روسیه متهم می‌شد.»
تشدید اختلافات میان گرجستان و روسیه نیز بر گرایش بیشتر تفلیس نسبت به اتحادیه اروپا تاثیر گذاشت و درنهایت منجر به امضای توافق همکاری میان تفلیس و بروکسل در سال ۲۰۱۴ میلادی شد؛ اگرچه این کشور هنوز به عضویت کامل اتحادیه اروپا درنیامده است.
تاثیر جنگ بر روسیه
از نظر ماکس فراس استاد مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن، این جنگ به روسیه نشان داد که می‌تواند قوانین بین‌الملل را نقض کرده و به کشوری دیگر حمله کند و خاک آن را به اشغال خود درآورد. چیزی که در کریمه اتفاق افتاد یکی از پیامدهای محسوس جنگ اوستیای جنوبی بود.
گئورگ مچدلیشویلی نیز در کنار تایید این دیدگاه می‌افزاید: «من باور دارم که اگر در سال ۲۰۰۸ میلادی غرب به اشغال اوستیای جنوبی واکنش قوی نشان می‌داد، احتمالا اشغال کریمه و جنگ اوکراین روی نمی داد. متاسفانه باید گفت غرب رفتار وحشیانۀ روسیه در گرجستان را بخشید.»
آیا احتمال تکرار جنگ در گرجستان وجود دارد؟
به گفته گئورگ مچدلیشویلی با وجود آدم ربایی‌ها و قتل‌هایی که در مرز مشترک گرجستان و اوستیای جنوبی روی می‌دهد، خطر درگیری دوباره میان روسیه و گرجستان کم است. بویژه آنکه گرجستان تمایلی به افزایش تنش و هرج و مرج در این منطقه ندارد.
با این وجود به نظر ماکس فراس، روسیه می‌تواند همچنان از فرصت اوستیای جنوبی برای نفوذ خزنده در گرجستان و تحت تاثیر قراردادن تنش‌ها و نفوذ بر سیاست و جامعۀ این کشور استفاده کند. بویژه آنکه اگرچه مردم گرجستان به انتقاد از دولت روسیه می‌پردازند اما روابط بین فردی میان مردم دو کشور بسیار قوی است و گردشگران روس در حال حاضر از بزرگترین گروههای گردشگری گرجستان محسوب میشوند.
بر گرفته از euronews
